คุณทองแดง เป็นสุนัขเพศเมีย เป็นลูกของนังแดง สุนัขจรจัดบริเวณถนนพระราม 9 เกิดเมื่อวันที่ 7 พฤศจิกายน พ.ศ. 2541 มีพี่น้อง 7 ตัว ซึ่งชาวบ้านตั้งชื่อให้ว่า ทองแดง (เพศเมีย), คาลัว (เพศเมีย), หนุน (เพศเมีย), ทองเหลือง (เพศผู้) ได้ไปอยู่บ้านของข้าราชบริพารท่านหนึ่ง, ละมุน (เพศเมีย), โกโร (เพศเมีย) และโกโส (เพศเมีย)

จากนั้นได้มีนายแพทย์คนหนึ่งนำทองแดงมาทูลเกล้าฯ ถวายให้พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชทอดพระเนตร เมื่อครั้งเสด็จพระราชดำเนินไปเปิดศูนย์การแพทย์พระราม 9 เมื่อทอดพระเนตรทองแดงแล้ว ก็มีรับสั่งว่าให้นำเข้ามาเลี้ยง 

จากที่เคยเป็นลูกหมาจรจัด คุณทองแดง ก็เข้ามาอยู่ในวัง ส่วนแม่ของคุณทองแดงนั้นก็มีผู้รับไปเลี้ยงดูแล โดยพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ทรงยกคุณทองแดง ให้ "คุณมะลิ" สุนัขแม่ลูกอ่อนทรงเลี้ยงในวังเป็นผู้เลี้ยงดู

"คุณทองแดง" มีลักษณะพิเศษต่างจากลูกสุนัขตัวอื่น คือ มีสายสร้อยรอบคอครึ่งเส้น มีถุงเท้าขาวทั้ง 4 ขา มีหางม้วนขดเป็นวง ปลายหางมีดอกสีขาว และมีจมูกแด่น พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ทรงค้นในหนังสือพบว่า "คุณทองแดง" มีลักษณะคล้ายคลึงกับสุนัขพันธุ์บาเซนจิ ซึ่งเป็นสุนัขพันธุ์โบราณ มีถิ่นกำเนิดทางแอฟริกาใต้ นิยมใช้งานในการล่าสัตว์ แต่คุณทองแดงมีขนาดตัวใหญ่กว่าสุนัขพันธุ์บาเซนจิทั่วไป พระองค์จึงทรงเรียกคุณทองแดงว่าเป็น สุนัขพันธุ์ไทยซูเปอร์บาเซนจิ จากก่อนหน้านี้ทรงเรียกว่า เป็นสุนัขพันธุ์เทศ (ย่อมาจาก เทศบาล)

เมื่อเข้ามาอยู่ในวังคุณทองแดงก็เป็นที่โปรดปรานของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช เนื่องจากเป็นสุนัขที่ฉลาดมาก ความฉลาดของคุณทองแดง เช่น เมื่อพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ทรงเรียกให้คุณทองแดงขึ้นเฝ้าฯ เพื่อที่จะชั่งน้ำหนัก แค่เพียงรับสั่งว่า ทองแดงไปชั่งน้ำหนัก คุณทองแดงก็จะเดินขึ้นตาชั่ง หรือเวลาที่พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช เสด็จพระราชดำเนินแปรพระราชฐานไปประทับที่พระตำหนักเปี่ยมสุข พระราชวังไกลกังวล เมื่อเสด็จลงมาเพื่อทรงออกกำลังกายตรงถนนบริเวณชายหาด ซึ่งมีต้นมะพร้าวอยู่ เพียงรับสั่งว่า อ้อมต้นมะพร้าว คุณทองแดงก็จะวิ่งอ้อมต้นมะพร้าวทันที โดยไม่ต้องมีการสอน และเมื่อวิ่งอ้อมต้นมะพร้าวไปสักครึ่งต้น คุณทองแดงก็จะหยุดหันมามองพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช 

นอกจากนี้ คุณทองแดง ยังเป็นสุนัขที่ไม่ค่อยเข้ามาเคลียคลอพระองค์ท่าน เวลาพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช เสด็จพระราชดำเนิน คุณทองแดงจะนำเสด็จอยู่หน้าพระองค์ท่าน เวลาพระองค์ท่านประทับ คุณทองแดงก็จะนั่งหมอบอยู่ด้านหน้า ใช้สองขาหน้าเกยกันเหมือนคนกำลังหมอบคลาน แล้วหันหน้าออกไปด้านนอก คอยระแวดระวังด้านนอกอย่างเดียว แต่หากระยะเวลาในการเข้าเฝ้าฯ นาน คุณทองแดงจะเงยหน้าขึ้นมองพระพักตร์และผู้มาเข้าเฝ้าฯ พร้อมกับถอนใจยาว แต่ก็ไม่ลุกไปไหน ยังคงหมอบเฝ้าอยู่เช่นนั้น 

คุณทองแดงและลูก ๆ

ทุกครั้งที่พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชเสด็จประทับพักผ่อนอิริยาบถที่ใด คุณทองแดง ก็จะตามเสด็จด้วย เพราะมีอยู่ครั้งหนึ่ง คุณทองแดงไม่ได้ตามเสด็จพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ซึ่งไปทรงงานที่สวนจิตรลดานานไปหน่อย ทำให้คุณทองแดงเครียด เพราะคิดถึงพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ถึงกับล้มป่วยจนต้องเข้าโรงพยาบาล

ด้วยเหตุนี้ คุณทองแดง สุนัขทรงเลี้ยงสุนัขที่ 17 ในพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช จึงได้รับการตั้งฉายาว่าเป็น สุนัขประจำรัชกาล และพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชได้ทรงพระราชนิพนธ์หนังสือ "เรื่อง ทองแดง (The Story of Tongdaeng)" ออกเผยแพร่เป็นภาษาไทยและภาษาอังกฤษ

คุณทองแดง เป็นสุนัขที่จงรักภักดีต่อพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชอย่างมาก ดังเช่นข้อความส่วนหนึ่งที่ปรากฏในพระราชนิพนธ์ เรื่อง ทองแดง ความว่า "ทองแดงมีความจงรักภักดีต่อพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเป็นอย่างยิ่ง เวลาที่เข้าเฝ้าฯ ทองแดงจะหมอบในท่าประจำ คือไขว้มือ หากพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงขยับพระองค์ หรือแม้แต่ทรงกระแอม ทองแดงจะเงยหน้าขึ้นมองอย่างระวังระไว... เมื่อมีผู้มาเฝ้าฯ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทองแดงจะหมอบเฝ้าฯ อยู่ที่พระบาท... ไม่วิ่งไปไหน และจะหมอบขวางอยู่ตรงกลาง ระหว่างพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวและผู้มาเฝ้าฯ"

ทั้งนี้นอกจากเรื่องความซื่อสัตย์ ฉลาดแสนรู้แล้ว "คุณทองแดง" ถือเป็นสุนัขที่กตัญญูรู้คุณเป็นอย่างมาก โดยเฉพาะกับแม่มะลิ ซึ่งเป็นเสมือนแม่นมของคุณทองแดง ที่แม้เมื่อแยกกันอยู่แล้ว ทุกครั้งที่คุณทองแดงพบกับแม่มะลิ จะแสดงความเคารพแม่มะลิอยู่เสมอ และก็ยังเป็นแม่ที่เอาใจใส่ลูก ๆ เป็นอย่างดี โดยคุณทองแดง มีลูกกับ คุณทองแท้ สุนัขพันธุ์บาเซนจิ จำนวน 9 สุนัข พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชพระราชทานชื่อให้เป็นชื่อขนมที่มีคำว่า "ทอง" และพระราชทานนามสกุลว่า "สุวรรณชาด" ดังนี้

สมาชิกในครอบครัวคุณทองแดง 

 - ทองชมพูนุช เพศเมีย น้ำหนัก 360 กรัม คลอดเอง

- ทองเอก เพศผู้ น้ำหนัก 310 กรัม คลอดเอง

- ทองม้วน เพศผู้ น้ำหนัก 330 กรัม คลอดเอง

- ทองทัต เพศผู้ น้ำหนัก 350 กรัม คลอดเอง

- ทองพลุ เพศผู้ น้ำหนัก 300 กรัม ต้องฉีดยาช่วย มีลูกกับคุณหิรัญวารี

- ทองหยิบ เพศผู้ น้ำหนัก 350 กรัม คลอดเอง

- ทองหยอด เพศเมีย น้ำหนัก 320 กรัม คลอดเอง มีลูกกับคุณน้ำชา

- ทองอัฐ เพศเมีย น้ำหนัก 290 กรัม คลอดเอง

- ทองนพคุณ เพศผู้ น้ำหนัก 360 กรัม คลอดเอง

คลิป ในหลวงกับสุนัขทรงเลี้ยงคุณทองแดง โพสต์โดย คุณพรหม เกื้อสกุล สมาชิกเว็บไซต์พันทิปดอทคอม

ขอขอบคุณข้อมูลและภาพประกอบจาก thailandgrandpetshow.com, วิกิพีเดีย, raorakprajaoyuhua.com,kapook